mga sanaysay

MGA AKADEMIKONG SULATIN

TALA NG MAY-AKDA / BIONOTE

Ito ay isang uri sulatin kung saan taglay nito ang pinaikling buod ng mga tagumpay, kakayahan, edukasyong natamo at mga pagsasanay na natanggap ng isang may akda.

            Saan ito madalas gamitin?

·         Pagpasa ng artikulo, pananaliksik sa dyornal o anotolohiya

·         Pagpapakilala sa sariling blog/website

·         Pagpasa ng mga application form sa workshop

·         Paimulang pagpapakilala ng aplikante sa isang posisyon o iskolarsip

·Tala ng emcee upang ipakilala ang tauhang pandangal

Dalawang uri ng bionote o tala ng may-akda

1.    Maikling tala ng bionote

1.- madalas na ginagamit para sa mga dyornal at antolohiya

1.- maikli ngunit siksik sa impormasyon at may direktang ugnayan sa nilalaman ng tala

Ano ang nilalaman ng isang maikling tala ng bionote?

·         Pangalan ng may akda

·         Pangunahing trabaho

·         Edukasyong natanggap

·         Akademikong karangalan

·         Gantimpalang natamo

·         Dagdag na trabaho

·         Organisasyong kinabibilangan

·         Tungkulin sa pamahalaan o komunidad

·         Kasalukuyang proyekto

2.    Mahabang tala sa may akda

2.- isang prosang bersiyon ng isang curriculum vitae. Madalas ay nakalimbag ito na may dobleng espasyo at walang pahina

2.

Saan Madalas gamitin ito?

·         Entri sa isang ensiklopediya

·         Aklat ng impormasyon

·         Tala sa aklat ng pangunahing manunulat

·         Tala sa hurado ng lifetime achievement award

·         Tala sa administrador ng paaralan

Ano ang nilalaman ng isang Mahabang tala ng bionote?

·         Kasalukuyang posisyon sa trabaho

·         Pamagat ng mga naisulat

·         Listahan ng parangal

·         Edukasyong natamo

·         Training na nasalihan

·         Karanasan sa propesyn o trabaho

·         Gawain sa pamayanan o bayan

·         Gawain sa organisasyon

·          

MGA DAPAT TANDAAN!

·         Kinakailangan siksik at malaman sa impormasyon ang isan tala sa may akda o Bionote

·         Kinakailangan pangalan ang simula nito. Nagsimula and bionote sa pagalan ng taong tinutukoy nito.

·         Nakasulat ito sa ikatlong panauhan.

·         Mahalang may kaugnayan ang nilalaman ng isang bionote sa paksain ng isang publikasyon.

·         May dalawang uri ng bionote ayon sa hinihingi ng pagkakataon-ang maikli ngunit siksik at ang mahaba na maihahalintulad sa isang entri ng ensiklopedya.

·         Mahalaga ito upang ipakilala ang kakayahan ng sarili bilang may-akda o mananaliksik.

·

Si Anamae P. Manlangit ay nagtapos ng Junior High School sa San Rafael National High School. Siya ay isa sa mga may akda ng libro na may pamagat na “Mga salik na nakakaapekto sa pagtaas ng kita ng karinderya sa Barangay San Juan, Bautista St. Goa, Camarines Sur”. Ito ay upang matukoy ang daloy ng pagpapatakbo ng karindeya. Sa ngayon, siya ay kasalukuyang nag-aaral sa ilalim ng larang na Accountancy, Business and Management sa parehong paaralan.

                            

Si Mark Irvin Dongon. Ay nagtapos ng kaniyang Junior high schoolBilang isang estudyante ng Science Technology and Engineering (STE) sa Pambansang Mataas na Paaralan ng San Rafael. Kasalukuyan siyang nasa Ika-labindalawang baitang sa ilalim ng kursong Akademiko at track na Accountancy and Business Management sa Pambansang Mataas ng San Rafael.

                       

Si Christine Mae F. Mata, labing pitong (17) taong gulang na mag-aaral ng pampublikong paaralan ng San Rafael National High School sa bayan ng Tigaon at probinsya ng Camarines Sur. Siya ay nakatira sa Adiangao, San Jose, Camarines Sur. Kasalukuyan nasa ika-labing dalawang baitang sa ilalim ng Accountancy and Business Management (ABM) nang nasabing paaralan. Kanyang napili ang strand na ito dahil ninanais niyang kunin ang kursong BS Accountancy sa pagtapak ko ng kolehiyo. Nais niyang makakuha ng scholarship na ino-offer ng SM Foundation at sa ibang unibersidad tulad ng Ateneo De Naga University upang magamit sa pagtungtong niya ng kolehiyo. Mayroon siyang matataas na marka lalo na sa asignaturang Accounting at Business Finance na siyang pangunahing mga asignatura sa kanyang napiling kurso.

Isa rin siyang aktibo at huwarang mag-aaral sa mababang paaralang elementarya ng Adiangao. Naging isang pinuno siya ng Supreme Pupil Government (SPG) ng siya ay nasa ikaanim na baiting pa lamangat ginawaran ng parangal bilang Leadership award noong siya ay nag tapos sa elementarya. Isa rin siya sa mga representante ng aming paaralan sa mga patimpalak. Siya ay nagtapos sa nasabing paaralang elemantarya bilang valedictorian sa taong 2011-2012. Pagtapak niya ng sekundarya, siya ay nakapasa sa entrance exam sa San Rafael National High School sa ilalim ng kurikulum na Science, Technology and Engineering (STE). Nakakasama pa rin siya sa mga huwarang mag-aaral ng kanilang klase noong siya ay nasa junior high at ika-labing isang baiting. Sa kasalukuyan, siya ay patuloy paring nagsusumikap upang matupad niya ang kanyang mga mithiin sa buhay at pangarap para sa pamilya. 

ABSTRAK

·         Ito ay isang buod ng isang sulatinng akademiko tulad ng tesis, disertasyon, o anumang uri ng pananaliksik.

·         Mahalaga itong uri ng sulatin sapagkat natutulungan nito ang sinomang mananaliksik o manunulat na higit na mapaunlad ang isang paksa o sulatin

·         Nakakatulong din ito upang makita kung ang isang akda ay nakakatulong sa pagpapaunlad ng kanyang sinusulat

·

Haba ng isang ABSTRAK

·         Nakabatay ang haba ng abstrak sa kahingian ng guro ng sinoman o institusyong nagpapagawa nito.

·         Karaniwan ding hindi ito lalagpas sa isang pahina at doble espasyo, kung hindi man itinukoy ang haba ng abstrak, makabubuting itanong ang kahingian ng nagpapagawa ng abstrak.

Nilalaman ng isang ABSTRAK

·         Makabubuting tandaan na walang nakasulat na opinion sa isang abstrak. Ang lahat ng nababasa dito ay nakabatay sa katotohanan. Hindi din maaring magdagdag ng impormasyon na higit sa makikita sa pananaliksik.

·         Nagsisimula ang isang abstrak sa rationale ng pag-aaral o pananaliksik, kasunod ay ang metodolohiyang ginamit at ang mag naging resulta at konklusyon. Isinasama rin ditto ang espesipikong lunan kung saan ginawa ang pananaliksik.

·         Dapat tandaan na hindi gaanong tinatalakay ang metodo at teoryang binatayan ng pananaliksik sapagkat binuod na lamang ito.

HALIMBAWA NG ABSTRAK

·         RATIONALE

·Mahalaga ang pananaliksik na it upang malaman ang sumusunod na mga aklat na bibilihin ng paaralan para mas higit na makakuha ng impormasyon at karunungan ang mga mag-aaral sa Paaralang Apolinario Mabini. Sa gayon, matutuko ang mga materyales na kailangan para sa sumusunod na taon

·

·         METODO

Nakipanayam ang may akda sa 300 mag-aaral at sinaliksik din ang mga inilalabas na aklat sa aklatan

·         RESULTA

·Nakita sa resulta ng pananaliksik na ang karaniwang binabasa ng mga mag-aaral sa Grade 11 ay mga literaturang pantasya tulad ng serye ng graphic noel na Trese ni Budjette Tan at Mythology Class ni Arnold Arre. Kasama rin sa kanilang mga binabasa ang ilang mga nobela sa seryeng Ingles na Twilight o Harry Potter. Sa pananaliksik na ito, napatunayang ang mga mag-aaral sa Grade 11 ng paaralang Apolinario Mabini ay mahilig magbasa ng literaturang pantasya.

·

·         REKOMENDASYON

·Inererekomenda ng mananaliksik na damihan ang mga gaanong uri ng akda sa aklatan at gamitin itong batayan ng pag-aaral para sa malalim pang pagtingin sa kulturang Pilipino

·

Mga Salik sa Pagtaas ng Presyo ng Bigas sa Lokal ng Tigaon, Camarines Sur”

            Ang pag-aaral na ito ay ginawa para alamin ang mga salik na nakakaapekto sa pagtaas ng presyo ng bigas sa local ng Tigaon, Camarines Sur. Naglalayon din itong sagutin ang mga sumusunod na suliranin: 1) Anu-ano ang pangunahing propayl ng nagtitinda? 2) Anu-ano ang mga salik na nakakaapekto sa pagtaas ng presyo ng Bigas? 3) Anong particular na/mga buwan tumataas ang presyo ng bigas? 4) Ano ang mga epekto ng pagtaas ng presyo ng bigas sa: Mamimili; Nagtitinda; at komunidad. 5) Ano ang pinakaangkop na estratehiya para maiwasan ang pagtaas ng presyo ng bigas?

            Ang pananaliksik na ito ay ang pag-aaral,na ito ay matutulungan ang kamalayan sa usaping ito ang mga mamimili, mga mananaliksik, kumunidad, silid aklatan, negosyante sa mga salik na nakakaapekto sa pagtaas ng presyo ng bigas sa local ng Tigaon, Camarines Sur.

            Ang mga mananaliksik ay nakakuha ng resulta na ang salik na nakakaapekto sa pagtaas ng presyo ng bigas ay kalamidad, Hoarding, at cli“mate change. Ang epekto ng pagtaas ng presyo ng bigas sa mga mamimili ay ang pagtitipid ng labis. Iminumungkahi rin ng mga mananaliksik na pag-aralan pa ng marami ang patungkol sa isyu upang maiwasan ang labis na pagtaas ng presyo ng bigas.

Layunin ng pag-aaral     Kahalagahan ng pag-aaral

Suliranin                           Resulta at konklusyon          

Ang pag-aaral na ito ay tungkol sa mga Estratehiya na makakatulong sa Pagpapaunlad ng Negosyong-Restawrant sa Goa, Camarines Sur. Nais sa pag-aaral na malaman ang mga estratehiyang ginamit ng may mga negosyong-restawrant sa pagpapaunlad ng kanilang mga negosyo.

Saklaw nito ay ang isang uri ng negosyo “kitchenette” at ang limitasyon nito ay sa centro lamang ng bayan ng Goa, Camarines Sur.

Ang instrumentong ginamit sa pagkalap ng datos ng pananaliksik ay ang talatanungan na inihanda ng mga mananaliksik at panayam sa mga may ari ng negosyong- restawrant.

Lumabas sa pag-aaral na ito na may siyam na pangunahing estratehiyang ginagamit ang mga negosyante na makakatulong sa pagpapaunlad ng kanilang negosyong-restawrant.

Rationale    Saklaw     Metodolohiya Resulta

BUOD AT SINTESIS

·         Ang buod ay ang pinaikling bersiyon ng isang akda at hindi nangangailangan ng marami at iba’t ibang batis, karagdagang ideya, opinion, o tesis tungkol sa nabasang akda. Inilalahad lamang nito ang mahalagang punto ng nabasa.

·

·         Ang sintesis naman ay ang malaman at pinaikling besrsiyon ng iba’t ibang batis ng kaalaman at impormasyon. Sa pagsulat nito, pinagsama-sama ang iba’t ibang ideya at may magkakatulad at magkakaibang punto-de-bista

·Higit na mas, madami ang kailangang batis sa sintesis kumpara sa buod.

Bakit Mahalaga ang Isang SINTESIS at BUOD?

·         Mahalaga ang mga ito upang higit na maunawaan ang kahulugan ng binasa o pinakinggang panayam o sulatin. Sa pamamagitan nito, mas higit na nagiging organisado ang pagkaunawa sa isang sulatin. Isa din itong teknik upang mas mapadali ang magrebyu sa isang aralin o akdang sulatin sapagkat binibigyang diin nito ang mahahalagang punto ng binasa.

Gaano kahaba ang isang BUOD o SINTESIS?

·         Katulad ng isang abstract, nakasalalay ang haba ng buod at sintesis sa kahingian nito. Ngunit ang tiyak ay mas higit na mahaba ang pinagkunang sanggunian kaysa isusulat na buod o sintesis. Hindi maaaring mas mahaba ang isusulat na buod kaysa sa materyal na pinagkunan nito. Isa ding nagiging batayan nito ay ang husay ng magbubuod o magsisintesis nito.

·         Kailangang tandaan na ang pagkakaiba ng sintesis sa buod ay sa buod pinapaikli ang isang akda upang maging isang maiksing bersiyon ito samantalang ang sintesis ay hindi lamang paglalagom ng mahahalagang ideya bagkus ito ay nagbibigay din ng pagtatasa ng isang ideya na sinulat ng dalawang magkaibang may-akda.